Bài 15: Điều kiện phát sinh và phát triển của sâu bệnh hại cây

Tóm tắt lý thuyết

I - NGUỒN SÂU, BỆNH HẠI

• Nguồn sâu, bệnh hại có sẵn trên đồng ruộng: Trứng, nhộng của nhiều loài côn trùng gây hại; bào tử của nhiều loại bệnh tiểm ẩn trong đất, trong các bụi cây, cỏ ở bờ ruộng
• Sử dụng hạt, giống cây con nhiễm sâu, bệnh là nguyên nhân làm cho sâu, bệnh xuất hiện trên đồng ruộng

Các biện pháp phòng ngừa sâu, bệnh:

Biện pháp	Tác dụng
Cày bừa, phát quang bờ ruộng, vệ sinh đồng ruộng	Mất nơi cư trú, cản trở, gây khó khăn cho sự phát triển của sâu bệnh
Ngâm đất phơi ải	Diệt trừ sâu non, trứng, nhộng và mầm bệnh
Xử lí và sử dụng giống cây trồng sạch bệnh	Tiêu diệt nguồn gốc sâu, bệnh hại

Bảng 1. Biện pháp phòng ngừa sâu, bệnh trên đồng ruộng

II - ĐIỀU KIỆN KHÍ HẬU, ĐẤT ĐAI

1. Nhiệt độ môi trường

• Mỗi một loại sâu hại sinh trưởng, phát triển tốt trong một giới hạn nhiệt độ nhất định
• Nhiệt độ ảnh hưởng đến quá trình xâm nhập và lây lan của bệnh hại
• Ví dụ:
  • Nhiệt độ từ  25⁰ – 30⁰C, độ ẩm cao, nấm phát triển
  • Nhiệt độ từ 45⁰ – 50⁰C, nấm bị chết

2. Độ ẩm không khí và lượng mưa

• Lượng nước trong cơ thể côn trùng biến đổi theo độ ẩm không khí và lượng mưa. Độ ẩm không khí thấp, lượng nước trong cơ thể côn trùng giảm, côn trùng có thể bị chết
• Nhiệt độ và độ ẩm còn gián tiếp ảnh hưởng đến phát sinh, phát triển của sâu bệnh trồng qua ảnh hưởng đến nguồn thức ăn của sâu bệnh hại

3. Điều kiện đất đai

Đất thiếu hoặc thừa dinh dưỡng cây trồng không phát triển bình thường nên dễ bị sâu bệnh phá hoại.

III - ĐIỀU KIỆN VỀ GIỐNG CÂY TRỒNG VÀ CHẾ ĐỘ CHĂM SÓC

• Sử dụng hạt giống, cây con nhiễm bệnh => Xử lí hạt giống, cây con trước khi gieo trồng, chọn giống có khả năng kháng sâu bệnh
• Chế độ nước mất cân đối giữa nước và phân bón => Cân đối giữa nước và phân bón, đặc biệt là phân đạm
• Ngập úng và những vết thương cơ giới => Tưới, tiêu hợp lí, chăm sóc, xới xáo cẩn thận

IV - ĐIỀU KIỆN ĐỂ SÂU, BỆNH PHÁT TRIỂN THÀNH DỊCH

• Dịch hại: Bệnh phát triển hàng loạt, xảy ra nhanh chóng, tập trung trong một khoảng thời gian, trên phạm vi rộng và gây tác hại lớn
• Ổ dịch: Là nơi xuất phát của sâu bệnh để phát triển rộng trên đồng ruộng.
  • Nếu gặp các điều kiện thuận lợi: có đủ thức ăn; nhiệt độ, độ ẩm thích hợp, sâu bệnh sẽ sinh sản mạnh, ổ dịch sẽ lan nhanh

Lời kết

Sau khi học xong Bài 15: Điều kiện phát sinh, phát triển của sâu, bệnh hại cây trồng, các em cần nắm vững các nội dung trọng tâm về điều kiện phát sinh, phát triển của sâu, bệnh hại cây trồng như nguồn sâu, bệnh hại; điều kiện khí hậu, đất đai; giống cây trồng và chế độ chăm sóc.