Bài 24: Thực hành quan sát, nhận dạng ngoại hình giống vật nuôi

Tóm tắt lý thuyết

1. Quan sát hình ảnh một số giống vật nuôi về các chỉ tiêu sau:

• Các đặc điểm ngoại hình dễ nhận biết nhất của giống: màu sắc lông, đầu cổ, sừng, yếm, tai mõm, mỏ , mào, chân….
• Hình dáng tổng thể và chi tiết các bộ phận có liên quan đến sức sản xuất của con vật (tầm vóc , thể hình, cơ bắp , bầu vú …) để dự đoán hướng sản xuất của nó. 

2. Kết quả

Bảng nhận xét đặc điểm ngoại hình các giống vật nuôi

Giống vật nuôi	Nguồn gốc	Đặc điểm ngoại hình dễ nhận biết	Hướng sản xuất
Gà Ri	Giống nội (được chọn và thuần hoá từ gà rừng, nuôi khắp nơi trong nư­ớc)	- Màu lông: Gà mái màu vàng nhạt, điểm các đốm đen ở cổ cánh và chót đuôi. Gà trống lông sặc sỡ nhiều màu, phần lớn màu vàng đậm và đỏ tía ở cổ, đuôi, cánh và ngực, ở đuôi điểm xanh đen - Mào: có nhiều khía răng c­ưa	Lấy thịt, lấy trứng
Gà Mía	Giống nội (Xã Đư­ờng Lâm, thị xã Sơn Tây, Hà Tây)	- Gà mái lông màu vàng nhạt, pha lẫn phớt trắng ở phần bụng, điểm các đốm đen ở cổ và đuôi, thân hình ngắn, ngực rộng nh­ưng không sâu, mào cờ - Gà trống lông có 3 màu chính: nâu đậm, đỏ tía và xanh đậm. Thân hình to chắc, cổ dài hơi cong, mào cờ 5 khía có màu đỏ t­ơi	Lấy thịt, lấy trứng
Gà Tam Hoàng	Giống nhập nội (Hồng Kông, nhập nội năm 1995)	- Gà mái: Lông vàng đậm, chân vàng, da vàng, thân hình cân đối, mào cờ, nhiều khía răng c­ưa - Gà trống: lông vàng xen kẻ đỏ tía ở cổ và đuôi, mào cờ, nhiều khía răng c­ưa	- Lấy  trứng: 177 quả/con/ năm - Lấy thịt: thịt thơm, ngon.
Gà L­ương Phư­ợng	Giống nhập nội (Quảng Tây, Trung Quốc)	- Gà mái: Lông vàng nhạt, điểm các đốm đen ở cổ cánh. Da, mỏ, chân vàng. Mào và tích tai phát triển, màu đỏ t­ơi - Gà trống: Lông sặc sỡ nhiều màu, sắc tía ở cổ, nâu cánh dán ở l­ng, nâu xanh đen ở đuôi. Da, mỏ chân vàng. Mào yếm và tích tai phát triển, màu đỏ t­ơi	Lấy thịt, lấy trứng
Gà Tàu Vàng	Giống nội (Tập trung chủ yếu ở Long An, Tiền Giang, Tây Ninh, Bình Dương	Lông vàng rơm, có đốm đen ở cổ, cánh và đuôi, chân màu vàng, da vàng, thịt trắng, mào phần lớn là màu đơn và ít mào nụ	Lấy thịt, lấy trứng
Gà Đông Tảo	Giống nội ( Xuất xứ xã Đông Tảo, huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên)	Gà mới nở có lông trắng đục, trưởng thành lộng màu vàng nhạt. Màu kép, thân hình to, ngực sâu, lườn rộng dài, Dáng đi chậm chạp nặng nề	Lấy thịt, lấy trứng
Vịt Cỏ	Giống nội (Việt Nam)	- Đầu to, mắt sáng, mỏ dẹt dài và khỏ. Cổ thanh, mình thon, ngực lép. Vịt có nhiều nhóm màu lông khác nhau: sẻ sẫm, sẻ nhạt, xám hồng, xám đá, khoang trắng đen, đen tuyền	- Lấy trứng: 180-220 quả/con /năm (Trứng nặng từ 60-65 g mỗi quả)
Vịt Bầu	Giống nội (Việt Nam)	- Thân hình chữ nhật vững chắc - Đầu to, hơi dài, cổ ngắn, ngực sâu - Mỏ, chân, màng chân có nhiều màu, phổ biến nhất là màu vàng nhạt - Lông màu không thuần khiết, có nhiều nhóm màu khác nhau, phổ nhất là màu cà cuống, xám	- Lấy trứng 150-160 quả/mái/năm - Lấy thịt
Vịt Bạch Tuyết	Vịt lai Việt Nam (lai giữa vịt Anh đào và vịt Việt Nam)	- Tầm vóc trung bình, đầu to vừa phải, ngực sâu rộng - Cổ thanh, mắt tinh - Lông toàn thân màu trắng. - Mỏ, chân, màng chân màu vàng	- Lấy trứng: 140-150  quả/mái/năm - Lấy thịt
Vịt Ka Ki	- Giống nhập nội (Vương quốc Anh, nhập vào Việt Nam năm 1990 từ Thái Lan)	- Tầm vóc nhỏ vừa phải, nhanh nhẹn, thân hình có dáng thẳng đứng, cân đối - Ngực sâu, rộng, phẳng hơi dốc về phía sau - Đuôi: ngắn nhỏ, hơi vênh lên - Màu lông: 3 nhóm: Nhóm lông trắng, nhóm lông xám, nhóm lông Khaki	- Lấy trứng: 250-300 quả/mái/năm ( Khối lượng :65-75 g/quả)
Vịt Siêu Thịt	Giống nhập nội(Vư­ơng quốc Anh, nhập vào Việt Nam nhiều đợt bắt đầu từ năm 1989)	- Có ngoại hình đặc tr­ưng cho vịt h­ướng thịt - Thân hình chữ nhật, ngực sâu rộng - Đầu to, l­ng thẳng, cổ to dài - Chân vững chắc - Lông toàn thân màu trắng - Chân, màng chân, mỏ màu vàng	Lấy thịt là chủ yếu, ngoài ra còn lấy trứng
Ngan Việt Nam	Giống nội (Việt Nam)	- Đầu nhỏ, thân phẳng, mắt sáng, thân dài nằm ngang - Mào phát triển, con trống mào to hơn con cái - Con trống dữ tợn, con cái hiền lành - Màu sắc: 3 nhóm: Trắng – Ngan Dé, Loang – Ngan Sen, đen- Ngan Trâu	Lấy thịt
Ngan Pháp	Giống nhập nội (Cộng hoà Pháp, nhập và Việt Nam năm 1996, hiện có 3 dòng R31, R51, R71)	- Cơ thể lớn, thân hình vững chắc. - Màu lông: R31 lang trắng đen, R51 và R71 trắng tuyền hoặc trắng có đốm đầu	Lấy thịt
Cá Rô Phi	Giống nhập nội (Châu Phi)	- Cá rô có thân màu hơi tím, vẩy sáng bóng, có 9-12 sọc đậm song song nhau từ lư­ng xuống bụng. Vỉ  đuôi có màu sọc đen đậm song song từ phía trên xuống phía d­ới và phân bổ khắp vi đuôi. Vi l­ưng có những sọc trắng chạy song song trên nền xám đên. Viền vi lưng và vi đuôi có màu hồng nhạt	Lấy thịt: Thịt thơm ngon, không x­ương dăm
Cá Tra	Giống nội (Việt Nam)	Là cá da trơn, không vẩy, thân dài, lư­ng xám đen, bụng hơi bạc, miệng rộng, có hai đôi râu dài	Lấy thịt
Cá Ba Sa	Giống nội (Việt Nam)	Là cá da trơn (không vẩy) còn đ­ợc gọi là cá bụng. Thân dài, chiều dài chuẩn bằng 2,5 lần chiều cao thân. đầu cá ba sa ngắn, hơi tròn, dẹp bằng, trán rộng. Miệng hẹp, dải răng hàm trên to và rộng. Có 2 đôi râu, mắt to, bụng to, phần sau thân dẹp bên, lư­ng và đầu màu xám xanh, bụng trắng bạc	Lấy thịt
Lợn Móng Cái	Giống nội (Huyện Móng Cái, Quảng Ninh)	Đầu đen, có đốm trắng hình tam giác hoặc hình thoi ở giữa trán - Mõm trắng, bụng và bốn chân trắng. Phần trắng này có nối với nhau bằng một vành trắng vắt qua vắt lại, làm cho phần đen còn lại trên lư­ng và mông như­ yên ngựa - L­ưng võng, bụng sệ	Lấy thịt
Lợn Mường Khương	Giống nội (Mư­ờng Khương, huyện Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh)	- Lông đen tuyền, có con có đốm trắng ở trán và 4 chân - Có khúc đuôi tai to che kín hai mắt - Tầm vóc trung bình, thân dài, mình lép	Lấy thịt
Lợn Yóoc Sai	Giống nhập nội (Vùng Yorkshire ở Anh)	- Dáng đi linh hoạt - Lông toàn thân màu trắng, có ánh vàng - Nuôi con khéo, chịu đựng kham khổ, thích nghi với khí hậu Việt Nam	Lấy thịt
Lợn Lan Đơ Rát	Giống nhập nội (Từ đan Mạch, có nguồn gốc lai tạo từ heo Youtland đức và Yorkshire)	- Lông da màu trắng hơi vàng, tai to, cụp về phía tr­ước che lấp mặt - Dài đòn, mông nở, mỡnh thon	Lấy thịt
Lợn Ba Xuyên (Heo Bông)	Giống Nội (Xuất xứ từ vùng Vị Xuyên tỉnh Sóc Trăng)	Phần lớn lợn Ba Xuyên có cả bông đen và bông trắng trên cả da và lông, phân bố xen kẽ nhau. Đầu to vừa phải, mặt ngắn, mõm hơi cong, trán có nếp nhăn, tai to vừa và đứng. Bụng to nhưng gọn, mông rộng. Chân ngắn, móng xoè, chân chữ bát và đi móng, đuôi nhỏ và ngắn.	Lấy thịt
Lợn Yorkshire	Giống ngọai (Xuất xứ vùng Yorkshire nước Anh từ thế kỷ 19)	Có lông trắng tuyền, tai đứng, trán rộng, ngực rộng, ngoại hình thể chất chắc chắn, nuôi con khéo, chịu được kham khổ, chất lượng thịt tốt	Lấy thịt
Lợn Duroc	Giống ngoại (Xuất xứ từ Bắc Mỹ)	Thân hình vững chắc, lông có màu từ nâu nhạt đến nâu sẫm, bốn chân to khỏe, cao, đi lại vững vàng, tai to ngắn, phần tai trước cụp, gập về phía trước, mông vai nở, tỷ lệ nạc cao, có chất lượng thịt tốt.	Lấy thịt
Bò Hà Lan	Bò nhập nội (Hà Lan)	- Màu sắc: trắng lang đen - Tầm vóc lớn, dáng thanh, hỡnh nêm - Bầu vú phát triển - Sinh sản tốt, tính hiền lành	Lấy sữa
Bò Shin đỏ	Nguồn gốc từ  tỉnh Sind - Pakistan	Màu đặc trưng của chúng là màu đỏ cánh gián nhưng cũng có thể có một số cá thể có những mảng đen ở dọc lưng, hai bên cổ hoặc có thể có một vài đốm trắng nhỏ cũng có thể được chấp nhận.	Lấy thịt, lấy sữa
Bò Lai Sin	Giống nội nhập, thuộc nhóm bò Zebu (tỉnh Sind - Pakistan)	- Tầm vóc to khỏe, màu hung, vai u, sức chịu đựng tốt phù hợp với khí hậu VN	Thịt, sữa (ít nhưng lượng chất khô cao, giá trị dinh dưỡng cao) và cày kéo
Bò Vàng	Giống nội (Việt Nam)	Đa số có sắc lông màu vàng ở vùng bụng, yếm, bên trong đùi màu vàng nhạt, da mỏng, lông mịn, tầm vóc nhỏ bé. Kết cấu thân hình cân đối, thường con cái trước thấp hậu cao, con đực tiền cao hậu thấp. Đầu con cái thanh, con đực thô, sừng nhỏ, ngắn, trán phẳng hoặc hơi lõm, con đực mõm ngắn, con cái tương đối dài, mạch máu nổi rõ, mắt to nhanh nhẹn. Cổ bò cái thanh, cổ bò đực to, dày.Yếm kéo dài từ hầu đến vú, cổ có nhiều nếp nhăn nhỏ.	Được sử dụng chủ yếu cho cày kéo và cho thịt. Lấy da, sừng làm đồ tiêu dùng, mỹ nghệ xuất khẩu hoặc lấy phân bón cho cây trồng là tất yếu khi nuôi và khi giết bò lấy thịt.
Bò H’mông (Bò Mèo) &nbsnbsp;	Giống nội (do người H’Mông tạo nên từ lâu đời)	Thân hình cao to, cân đối, lông vàng tơ, một ít là cánh gián. Mắt và lông mi hơi hoe vàng, xung quanh hố mắt có màu vàng sáng rõ. Bò đực có u to, yếm rộng, đỉnh trán có u gồ. Bò cái có bầu vú to	Lấy thịt
Bò Brahman	Giống ngoại (Xuất xứ từ Cu Ba)	Lông trắng bạc hoặc trắng xám, đầu hơi dài, trán dô, tai to rủ, đưa ra phía sau, u to, yếm rộng nhiều nếp gắp, ngực sâu nhưng hơi lép, chân cao, đuôi dài	Lấy thịt
Bò Hereford	Giống ngoại (Xuất xứ từ Anh)	Bò có màu lông đỏ tối, đốm trắng ở bụng, ở ức, chót đuôi và 4 chân. Bò có kết cấu ngoại hình tiêu biểu cho giống bò chuyên dụng hướng thịt. Đầu và cổ ngắn, rộng, vai, lưng, hông nở nang, chân thấp, da dày hơi thô, bộ xương vững chắc. Bò đực nặng 1-1,2 tấn, bò cái 750-800kg.	Lấy thịt
Bò Angus	Xuất sứ từ vùng Đông Bắc Scotland (Anh)	Scotland.Bò có lông màu đen hoặc đỏ sẫm, có thể có đốm trắng ở bụng, bầu vú, bao tinh hoàn. Bò không có sừng, thấp chân, thân hình vạm vỡ, đặc trưng cho bò hướng thịt.	Lấy thịt
Dê cỏ	Giống nội (Chủ yếu ở Trung du miền núi phía bắc	Lông chủ yếu màu đen, vàng nâu và cánh gián, một số loài có hai sọc đen, nâu ở mặt, một dải lông đen kéo dài dọc lưng, bốn chân có bốn đốm đen	Lấy thịt
Dê Bách Thảo	Giống nhập nội	Có màu lông đen loang sọc trắng, tai co cụp xuống. Trọng lượng trưởng thành 40 – 45 kg dê cái, dê đực 75 – 80 kg, sơ sinh 2,6 – 2,8 kg, 6 tháng 19 – 22 kg	Lấy sữa, thịt
Cừu Phan Rang	Giống nhập nội	Đa số có sắc lông trắng (80%), một số có sắc lông nâu trắng hoặc nâu đen (20%). Khối lượng trưởng thành con cái 38kg, con đực 42kg	Lấy thịt , sữa

Lời kết

Sau khi học xong bài này các em cần nắm vững các nội dung trọng tâm sau:

• Biết quan sát, so sánh đặc điểm ngoại hình của các vật nuôi có hướng sản xuất khác nhau.
• Nhận dạng được một số giống vật nuôi phổ biến trong nước và hướng sản xuất của chúng.
• Thực hiện đúng quy trình bảo đảm an toàn và vệ sinh môi trường.