Bài 20: Ứng dụng công nghệ vi sinh sản xuất chế phẩm bảo vệ thực vật

Tóm tắt lý thuyết

Một trong những ứng dụng của công nghệ vi sinh là khai thác, sử dụng các vi sinh gây bệnh cho sâu, bệnh hại cây trồng để sản xuất ra các chế phẩm sinh học bảo vệ cây trồng. Các chế phẩm này ngày càng được ưa chuộng vì chúng không gây độc cho con người và không làm ô nhiễm môi trường.

I - CHẾ PHẨM VI KHUẨN TRỪ SÂU

1. Cơ sở khoa học

• Vi khuẩn có tinh thể prôtêin độc ở giai đoạn bào tử. Sau khi nuốt phải bào tử có tinh thể prôtêin độc, cơ thể sâu bọ bị tê liệt và bị chết sau 2-4 ngày
• Từ vi khuẩn Baccillus thuringiens ta sẽ sản xuất được thuốc trừ sâu Bt. Phổ biến rộng và hữu hiệu với các loại sâu như sâu cuốn lá, sâu tơ, sâu xanh, sâu khoang, sâu ăn tạp,...

2. Quy trình sản xuất chế phẩm Bt

Hình 1.  Quy trình sản xuất chế phẩm Bt theo công nghệ lên men hiếu khí

II - CHẾ PHẨM VI RÚT TRỪ SÂU

Hiện nay người ta đã phát hiện hơn 250 bệnh virus ở 200 loài sâu bọ. Ở giai đoạn sâu non, sâu dễ bị nhiễm virus nhất.

1. Cách sản xuất ra chế phẩm

• Gây nhiễm virus nhân đa diện (NPV) trên sâu non (vật chủ)
• Nghiền nát sâu non đã bị nhiễm virus và pha với nước theo tỉ lệ nhất định
• Lọc lấy nước ta thu được dịch virus. Từ dịch này sản xuất ra chế phẩm thuốc trừ sâu N.P.V (Nuclear polyhedrin virus)

2. Quy trình công nghệ sản xuất chế phẩm virus trừ sâu

Hình 2. Quy trình công nghệ sản xuất chế phẩm virus trừ sâu

III - CHẾ PHẨM NẤM TRỪ SÂU

Có rất nhiều nhóm nấm gây bệnh cho sâu. Trong số này có hai nhóm: nấm túi và nấm phân trắng được ứng dụng rộng rãi trong phòng trừ dịch hại cây trồng.

1. Nấm túi ký sinh trên nhiều loại sâu bọ và rệp khác nhau

Sau khi bị nhiễm nấm, cơ thể sâu bị trương lên. Nấm càng phát triển thì các hệ cơ quan của sâu bọ càng bị ép vào thành cơ thể. Sâu bọ yếu dần rồi chết.

2. Nấm phấn trắng

• Có khả năng gây bệnh cho khoảng 200 loài sâu bọ
• Sâu bị nhiễm nấm, cơ thể sâu bị cứng lại và trắng ra như bị rắc bột

Hình 3. Quy trình sản xuất chế phẩm nấm trừ sâu

Bài tập minh họa

Câu 1

Thế nào là chế phẩm sinh học bảo vệ thực vật?

Gợi ý trả lời:

Chế phẩm sinh học bảo vệ thực vật là sử dụng chế phẩm có chứa vi sinh vật gây bệnh cho sâu, bệnh hại cây trồng.

Câu 2

Điền nội dung vào bảng dưới đây:

Tên chế phẩm	Nguồn gốc	Biểu hiện khi sâu bị nhiễm
Chế phẩm vi khuẩn
Chế phẩm virus
Chế phẩm nấm

Gợi ý trả lời:

Tên chế phẩm	Nguồn gốc	Biểu hiện khi sâu bị nhiễm
Chế phẩm vi khuẩn	Baccillus thuringiensis có tinh thể prôtêin độc	Làm cho cơ thể sâu hại bị tê liệt và chết sau 2- 4 ngày.
Chế phẩm virus	Virus  nhân đa diện NPV	Làm cho cơ thể sâu hại mềm nhũn, do các mô tan rã, màu sắc và độ căng của cơ thể biến đổi.
Chế phẩm nấm	Nấm túi	Làm cơ thể sâu hại trương lên do các hệ cơ quan bị ép vào thành cơ thể.
	Nấm phấn trắng	Cơ thể sâu cứng lại và trắng ra như rắc bột.

Lời kết

Sau khi học xong Bài 20: Ứng dụng công nghệ vi sinh sản xuất chế phẩm bảo vệ thực vật, các em cần nắm vững các nội dung trọng tâm:

• Khái niệm chế phẩm sinh học
• Cơ sở khoa học và quy trình sản xuất chế phẩm vi khuẩn, virus và nấm trừ sâu