Bài 11: Thực hành quan sát phẫu diện đất

Tóm tắt lý thuyết

I - CHUẨN BỊ

• Cuốc, xẻng, gầu múc nước
• Thước, dao
• Giấy, bút chì

II - KIẾN THỨC BỔ SUNG

• Phẫu diện đất là phần cắt ngang qua các lớp đất (thẳng góc với mặt đất từ trên xuống dưới) để lộ ra các tầng đất ngang.

Hình 1. Kích thước, hình dạng và lát cắt 1 phẫu diện đất

• Nguyên nhân hình thành đất cát: Tác động của dòng sông và sóng biển trong suốt quá trình lấn biển của vùng cửa sông.
• Đặc điểm, tính chất của đất cát:
  • Dưới tác động của khí hậu và con người, thay đổi nhiều, không còn tơi xốp
  • Khá mịn, ít hữu cơ, nghèo dinh dưỡng, thiếu đạm

III – QUY TRÌNH THỰC HÀNH

Bước 1. Chuẩn bị bề mặt quan sát

• Dọn sạch thực bì 
• Đào phẫu diện theo kích thước quy định
• Làm phẳng bề mặt thẳng đứng để quan sát

Bước 2. Xác định tầng

• Căn cứ vào màu sắc, thành phần cơ giới hoặc độ chặt, chia phẫu diện đất thành từng tầng
• Dùng thước đo độ sâu tầng đất và ghi vào vở

Đối với đất hình thành tại chỗ, phẫu diện đất gồm các tầng:

• A₀: Tầng thảm mục: là tầng bề mặt trên cùng của phẫu diện đất. Là lớp chứa các xác sinh vật ở dạng bán phân hủy, mùi và hợp chất hữu cơ đa dạng
• A: Tầng rửa trôi: chứa các mùn, các chất khoáng. Nếu mùn nhiều thì màu đên còn ngược lại thì màu xám
• B: Tầng tích tụ sản phẩm rửa trôi: Chứa khoáng chất(Fe_xO_y, Al₂O₃), sét được rửa trôi xuống hay hình thành tại chỗ. Tầng này có mầu vàng đỏ hoặc nâu đỏ
• C: Tầng mẫu chất: Chứa các sản phẩm phong hóa bởi đá mẹ
• D: Tầng đá mẹ: Tầng này là tầng tiền sơ hình thành lên đất

Hình 2. Phẫu diện đất hình thành tại chỗ

Đối với đất trồng lúc nước, phẫu diện đất gồm các tầng:

• A_C: Tầng canh tác: tầng chứa các chất hữu cơ đã và đang phân hủy
• P: Tầng đế cày: nằm ngay dưới đế loại cày thông thường khi cày
• B: Tầng tích tụ: có màu loang lổ đỏ vàng, tầng này tích tụ các chất hòa tan và các hạt sét từ tầng trên xuống, ngoài ra còn tích tụ một số chất từ nước ngầm đem lên, nên tầng B đất đồng bằng có tích tụ 2 chiều
• G: Tầng gơ lây: có màu xám hoặc xám xanh, nằm sâu thường chua hoặc ít chua

Hình 3. Phẫu diện đất trồng lúa nước

Bước 3. Quan sát phẫu diện và ghi chép các số liệu vào bảng sau:

Tầng đất	Độ sâu (cm)	Màu sắc

Lời kết

Sau khi học xong Bài 11: Thực hành quan sát phẫu diện đất, hi vọng các em sẽ biết được thế nào là phẫu diện đất? cách quan sát phẫu diện đất và phân biệt được các tầng đất,...