Bài 9: Biện pháp cải tạo, sử dụng đất xám bạc màu, đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá

Tóm tắt lý thuyết

I - CẢI TẠO VÀ SỬ DỤNG ĐẤT XÁM BẠC MÀU

1. Vị trí và nguyên nhân hình thành

• Vị trí:
  • Hình thành ở vùng giáp ranh giữa đồng bằng và miền núi
• Nguyên nhân:
  • Địa hình dốc thoải làm hạt sét, keo, chất dinh dưỡng bị rửa trôi
  • Tập quán canh tác lạc hậu nên đất bị thoái hoá.
  • Chặt phá rừng bừa bãi

2. Tính chất của đất xám bạc màu

• Tầng đất mặt mỏng, thành phần cơ giới nhẹ nên đất thường khô hạn
• Đất chua đến rất chua
• Nghèo dinh dưỡng, nghèo mùn
• Số lượng vi sinh vật trong đất ít, hoạt động rất yếu

3. Biện pháp cải tạo và hướng sử dụng

a. Biện pháp cải tạo

Biện pháp	Tác dụng
Xây dựng bờ vùng, bờ thửa và hệ thống mương máng bảo đảm tưới tiêu, hợp lí Bón vôi cải tạo đất Luân canh cây trồng: chú ý cây họ đậu, cây phân xanh Cày sâu dần Bón tăng phân hữu cơ, phân bón hoá học hợp lí.	Khắc phục hạn hán tạo điều kiện cho vi sinh vật hoạt động Giảm độ chua Tăng lượng vi sinh vật cố định đạm, tăng hàm lượng chất dinh dưỡng Tăng dần độ dày của tầng đất mặt Tăng chất dinh dưỡng, tăng mùn,tạo điều kiện cho vi sinh vật hoạt động...

Bảng 1. Biện pháp cải tạo và sử dụng đất xám bạc màu

b. Sử dụng đất xám bạc màu

Thích hợp với nhiều loại cay trồng cạn. Ví dụ: Mía, mì, đậu…

II - CẢI TẠO VÀ SỬ DỤNG ĐẤT XÓI MÒN MẠNH TRƠ SỎI ĐÁ

1. Nguyên nhân gây xói mòn

Nguyên nhân chính gây xói mòn đất là lượng mưa lớn và địa hình dốc:

• Nước mưa vào đất phá vỡ kết cấu đất
• Địa hình ảnh hưởng đến xói mòn, rửa trôi đất thông qua độ dốc và chiều dốc

2. Tính chất của đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá

• Hình thái phẫu diện không hoàn chỉnh, có trường hợp mất hẳn tầng mùn
• Sét và limon bị cuốn trôi đi, trông đất cát, sỏi chiếm ưu thế
• Đất chua hoặc rất chua, nghèo mùn và chất dinh dưỡng
• Số lượng vi sinh vật trong đất ít. Hoạt động của vi sinh vật đất yếu

3. Cải tạo và sử dụng đất xói mòn mạnh

Biện pháp		Tác dụng
Công trình	Làm ruộng bậc thang	Hạn chế tốc độ dòng chảy rửa trôi
	Thềm cây ăn quả	Tăng độ che phủ , hạn chế dòng chảy
Nông học	Canh tác theo đường đồng mức	Hạn chế dòng chảy
	Bón phân hữu cơ và N, P, K	Tăng độ phì nhiêu, tạo môi trường cho vi sinh vật hoạt động
	Bón vôi	Giảm độ chua cho đất
	Luân canh xen canh gối vụ	Hạn chế sự bạc màu
	Trồng cây bảo vệ đất	Tăng độ che phủ
	Nông lâm kết hợp	Tăng độ che phủ , hạn chế tốc độ dòng chảy
	Trồng cây thành băng	Hạn chế tốc độ dòng chảy

Bảng 2. Biện pháp cải tạo và sử dụng đất xói mòn mạnh

Lời kết

Sau khi học xong Bài 9: Biện pháp cải tạo và sử dụng đất xám bạc màu, đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá, các em cần nắm vững các nội dung trọng tâm:

• Vị trí, nguyên nhân hình thành và tính chất của đất xám bạc màu
• Biện pháp và hướng sử dụng đất xám bạc màu
• Nguyên nhân gây xói mòn đất
• Tính chất của đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá
• Biện pháp cải tạo và sử dụng đất xói mòn mạnh