Chủ đề 5: Một số quy luật biến đổi trong bảng tuần hoàn

MỘT SỐ QUY LUẬT BIẾN ĐỔI TRONG BẢNG TUẦN HOÀN

   1.     Sự biến đổi cấu hình electron.

       -         Cấu hình electron lớp ngoài cùng của các nhóm được lặp lại sau mỗi chu kì

  Ví dụ: Na và K đều thuộc nhóm IA. Cấu hình electron của Na là [Ne] 3s¹, cấu hình electron của K là [Ar] 4s¹.

   2.     Sự biến đổi tính kim loại, tính phi kim

       -         Trong một chu kì, theo chiều tăng của điện tích hạt nhân: tính kim loại giảm; tính phi kim tăng.

       Ví dụ: - Na và Mg là 2 kim loại cùng thuộc chu kì 2, nhóm IA và IIA. So sánh tính kim loại Na > Mg.

       -         Trong một nhóm A, theo chiều tăng của điện tích hạt nhân: tính kim loại tăng; tính phi kim giảm.

       Ví dụ: -Nhóm VIIA gồm các nguyên tố 9F, 17Cl, 35Br, 53I. So sánh tính phi kim của các nguyên tố F, Cl, Br, I: F> Cl > Br > I.

   3.     Sự biến đổi bán kính

       -    Trong cùng một chu kì bán kính kim loại luôn lớn hơn bán kính phi kim.

 

   4.     Sự biến đổi độ âm điện

       -         Độ âm điện là đại lượng đặc trưng cho khả năng hút electron của nguyên tử khi hình thành liên kết hóa học. 

       -     Phi kim có xu hướng nhận thêm electron để đạt được cấu hình của khí hiếm. Còn kim loại thì nhường electron để đạt được cấu hình của khí hiếm. Vì vậy tính phi kim càng mạnh thì độ âm điện càng lớn và ngược lại tính kim loại mạnh thì độ âm điện nhỏ. Trong bảng tuần hoàn: flo (F) là nguyên tố có độ âm điện lớn nhất » 4 (theo thang đo của Pauling).

               

   5.     Hóa trị của các nguyên tố

        -        Trong cùng một chu kì, đối với các nguyên tố nhóm A thì hóa trị biến đổi tăng dần từ I đến VII.  Hóa trị cao nhất của nguyên tố chính là số thứ tự của nhóm (ngoại trừ flo và oxi).     

        -      Oxit có hóa trị cao nhất có công thức là R₂O_n; hợp chất với hiđro có công thức là RH_8-n (n là hóa trị cao nhất của nguyên tố).

Nhóm	IA	IIA	IIIA	IVA	VA	VIA	VIIA
Nguyên tố	Na	Mg	Al	Si	P	S	Cl
Hóa trị	I	II	III	IV	V	VI	VII
Oxit hóa trị cao nhất	Na2O	MgO	Al2O3	SiO2	P2O5	SO3	Cl2O7
Hợp chất với hiđro				SiH4	PH3	H2S	HCl

   6.     Sự biến đổi tính axit-bazo 

Nhóm	IA	IIA	IIIA	IVA	VA	VIA	VIIA
Oxit	Na2O Oxit bazo	MgO Oxit bazo	Al2O3 Oxit lưỡng tính	SiO2 Oxit axit	P2O5 Oxit axit	SO3 Oxit axit	Cl2O7 Oxit axit
Hiđroxit	NaOH Bazo mạnh	Mg(OH)2 Bazo yếu	Al(OH)3 Hiđroxit Lưỡng tính	H2SiO3 Axit yếu	H3PO4 Axit trung bình	H2SO4 Axit mạnh	HClO4 Axit mạnh