Bài 29: Hệ thống đánh lửa

Tóm tắt lý thuyết

I. Nhiệm vụ và phân loại

1. Nhiệm vụ

• Tạo ra tia lửa điện cao áp ở 2 cực của bugi để đốt cháy hoà khí trong xilanh động cơ xăng đúng thời điểm.
• Để quá trình cháy trong động cơ diễn ra đúng lúc, ở kì nén khi pittông gần đến điểm chết trên (đánh lửa sớm ) để đốt cháy hết nhiên liệu, độngcơ đạt công suất cao nhất.

2. Phân loại

• Dựa vào cấu tạo bộ chia điện, người ta phân loại hệ thống đánh lửa như sau :

Sơ đồ phân loại hệ thống đánh lửa

• Hệ thống đánh lửa thường (có tiếp điểm):

• Hệ thống đánh lửa điện tử (không tiếp điểm):

II. Hệ thống đánh lửa điện tử không tiếp điểm

1, Cấu tạo

• 1. Ma-nhê-tô (Máy phát điện): 
• 2. Biến áp đánh lửa: Tăng điện áp thấp của máy phát thành điện áp cao phóng tia lửa điện trên bugi 3.
• 3. Bugi
• 4. Khóa điện
• W_N - Cuộn nguồn : Là cuộn dây stato của ma-nhê-tô.
• W_ĐK - Cuộn điều khiển: Đặt ở vị trí sao cho khi C_T đầy điện thì cuộn W_ĐK cũng có điện áp dương cực đại.
• Đ₁ , Đ₂ – Điôt  thường: Để nắn dòng điện xoay  chiều 
• Đ_ĐK – Điôt điều khiển: Mở khi phân cực thuận và có điện áp (+) đặt vào cực điều khiển 
• C_T - Tụ điện: nạp và phóng điện
• W₁ -Cuộn sơ cấp: Tiết diện dây to ít vòng tuơng ứng với dòng điện và dây điện áp của ma-nhê-to (điện áp thấp)
• W₂ - Cuộn thứ cấp: Nhỏ nhiều vòng tương ứng với dòng điện và điện áp thứ cấp (điện áp cao)

2. Nguyên lý làm việc 

• Khi khoá K mở, Rôto quay:
  • Hiện tượng
    • Nhờ  Đ₁ trong nửa chu kì dương của sức điện động của cuộn W_N được tích vào tụ C_T, lúc đó điôde Đ_ĐK khoá.
    • Khi tụ C_T đầy điện thì cũng có nửa chu kì dương  của sức điện động trên cuộn W_ĐK qua điốt Đ₂ đặt vào cực điều khiển (Đ_ĐK) → Đ_ĐK mở → xuất hiện tia lửa điện ở bugi.
  • Dòng điện đi theo trình tự:  Cực +(C_T­) → Đ_ĐK  →  Mat → W₁  → Cực (-) C_T.
  • Do có dòng điện thứ cấp phóng qua cuộn W₁ trong thời gian cực ngắn (tạo ra xung điện) làm từ thông trong lõi thép của bộ tăng điện biến thiện → W₂ xuất hiện sức điện động rất lớn  →  tạo ra tia lửa điện bugi.

• Khi khoá K đóng:
  • Dòng điện từ W_N về Mát, bugi không có tia lửa điện, động cơ ngừng hoạt động

3. Một số hư hỏng thường gặp

• Bugi không đánh lửa :
  • Bugi hỏng (hư hỏng , ẩm ướt , cực mòn nhiều , khe hở quá lớn hoặc nhiều muội bám )
  • Tiếp điện của mối nối không tốt (dây cao áp - bugi , cuộn lửa - cụm CDI , công tắc máy - cuộn CDI , cuộn thứ cấp - bugi ) .
• Máy nổ được nhưng chạy yếu:
  • Thời điểm đánh lửa sai .
  • Có sai hỏng trong bugi , biến áp đánh lửa , cụm CDI.
  • Điện áp cuộn lửa , cuộn điều khiển quá yếu.
  • Nam châm yếu hoặc công tắc máy hư hỏng . 

Bài tập minh họa

Bài 1:

Trình bày nhiệm vụ và phân loại hệ thống đánh lửa.

Hướng dẫn giải

• Nhiệm vụ: Tạo ra tia lửa điện cao áp để châm cháy hòa khí trong xilanh động cơ đúng thời điểm.
• Phân loại:
• Hệ thống đánh lửa thường.( có tiếp điểm)
• Hệ thống đánh lửa điện tử:
  • Hệ thống đánh lửa có tiếp điểm.
  • Hệ thống đánh lửa không tiếp điểm.

Bài 2:

Nêu cấu tạo của hệ thống đánh lửa điện tử không tiếp điểm.

Hướng dẫn giải

• Cuộn nguồn W_N là cuộn dây stato của manhètô. Cuộn điều khiên W_ĐK được đặt ở vị trí sao cho khi tụ C_T đầy điện thì cuộn W_ĐK cùng có điện áp dương cực đại.
• Bộ chia điện có cấu tạo gồm hai điôt thườn« để nắn dòng điện xoay chiều, một tụ điện và một điôt điều khiến. Đặc điểm của điôt điều khiến là chỉ mở khi được phân cực thuận và có điện áp dương đặt vào cực điểu khiên.

Lời kết

Sau khi học xong bài này các em cần nắm vững các nội dung trọng tâm sau:

• Nhiệm vụ và phân loại của hệ thống đánh lửa.
• Cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của hệ thống đánh lửa điện tử không tiếp điểm.